Châu Chợ Rã là địa phương của tỉnh Bắc Kạn sớm có phong trào Việt Minh phát triển mạnh trong đồng bào dân tộc. Năm 1942, theo chỉ thị của Bác Hồ, Đại Tướng Võ Nguyên Giáp đã đến Nguyên Bình (Cao Bằng) củng cố và phát triển phong trào Việt Minh, đồng thời mở con đường Nam tiến. Chẳng bao lâu phong trào phát triển sang Ngân Sơn và sau đó mở rộng ra phía Đông châu Chợ Rã, nay là huyện Ba Bể.
Ngày 14/03/1945, Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân vào châu lị Chợ Rã được đồng bào liệt liệt hoanh nghênh. Nhiều thanh niên ở châu lị Chợ Rã và các xã lân cận đã gia nhập vào Quân giải phóng.
Ngày 23-3-1945, châu Chợ Rã hoàn toàn giải phóng, đồng bào từ các xã lân cận cùng lực lượng tự vệ đã kéo về châu lỵ tham gia cuộc mít tinh chào mừng châu lỵ giải phóng. Trong khí thế cách mạng tưng bừng, đồng bào các dân tộc đã chứng kiến giờ phút vẻ vang, bộ máy chính quyền của địch bị xóa bỏ…Trong cao trào cách mạng, nhiều thanh niên giác ngộ hăng hái tham gia giải phóng quân và lực lượng tự vệ. Do yêu cầu cách mạng, trung đội tự vệ vũ trang châu Chợ Rã được thành lập để giữ vững trật tự, an ninh xã hội, đấu tranh chống Nhật, cứu nước…
Trước tình hình phát triển thuận lợi của cách mạng, ngày 30 tháng 3 năm 1945, đồng chí Võ Nguyên Giáp – Chỉ huy trưởng Giải phóng quân ở Chợ Rã quyết định cho thành lập Ủy ban nhân dân lâm thời châu Chợ Rã tại Lum Eng, thuộc địa phận thôn Phiêng Chỉ, xã Thượng Giáo, Ủy ban nhân dân ra mắt nhân dân trong một cuộc mít tinh trọng thể ở châu lị, đây là chính quyền cách mạng cấp huyện đầu tiên trong cao trào khởi nghĩa kháng Nhật cứu nước 1945…”
(Trước khi thành lập Ủy ban cách mạng lâm thời châu Trưng Vương, đồng chí Võ Nguyên Giáp đến ngủ tại nhà ông Ma Thế Quốc, ở thôn Phiêng Chỉ. Vật dụng của đồng chí Võ Nguyên Giáp đã được mang về trưng bày tại bảo tàng Võ Nguyên Giáp ở Hà Nội. Địa danh Lum Eng vừa được UBND tỉnh Bắc Kạn ra quyết định công nhận là di tích lịch sử cấp tỉnh).
Trò chuyện với chúng tôi về buổi mít tinh đó, Ông Hoàng Văn Cửu – Tiểu Khu 10, thị trấn Chợ Rã kể: Hôm đấy tôi vinh dự được trực tiếp phục vụ cho các đồng chí trong buổi mít tinh thành lập Châu Trưng Vương. Trong buổi lễ Đồng chí Võ Nguyên Giáp nói nhiều về tình hình cách mạng trong nước, thế giới, nhiệm vụ của Việt Minh, động viên nhân dân hăng hái giúp đỡ, tham gia cách mạng đánh đuổi Nhật, Pháp, đập tan ách thống trị của bọ tay sai phản động, giành chính quyền về tay nhân dân.
Trong bức thư của đồng chí Võ Nguyên Giáp gửi Huyện ủy, HĐND, UBND và đồng bào các dân tộc huyện Ba Bể nhân dịp biên soạn cuốn lịch sử cách mạng của huyện Ba Bể, bức thư có đoạn: “Châu Chợ Rã nay là Ba Bể, có truyền thống chống ngoại xâm oanh liệt. Lịch sử còn ghi lại đảo An Mã có mộ 7 tướng quân Nhà Mạc chống quân thù. Châu Chợ Rã là địa phương sớm có phong trào Việt Minh rộng lớn trong đồng bào các dân tộc…
Ảnh: Phát huy truyền thống cách mạng anh hùng, người dân thôn Phiêng Chỉ thi đua lao động sản xuất, giúp nhau xóa đói giảm nghèo.
Phiêng Chỉ ngày nay, phát huy truyền thống cách mạng, đoàn kết, giúp đỡ nhau xây dựng cuộc sống ngày càng ấm no. Những năm qua, được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp uỷ Đảng, chính quyền, đời sống của người dân nơi đây đổi mới nhanh chóng. Trong sản xuất nông nghiệp các loại cây trồng, vật nuôi đều được chuyển đổi hướng mới sang sản xuất thành hàng hoá, áp dụng tiến bộ khoa học vào thực tiễn, đẩy mạnh thâm canh tăng vụ. Đến nay, 100% số hộ dân được sử dụng điện lưới quốc gia, 100% có phương tiện xe máy, vô tuyến truyền hình. Có đường 279 chạy qua, góp phần thuận tiện thông thương giao lưu trao đổi hàng hoá. Đồng chí Ma Thế Hùng – Phó chủ tịch UBND xã Thượng Giáo cho biết: Với tư cách là một đảng viên và cũng là một người dân Thôn Phiêng Chì chúng tôi thấy rất tự hào vì được chọn là nơi mà 70 năm trước Chính quyền cách mạng cấp huyện đầu tiên được thành lập. Chúng tôi cũng luôn luôn giáo dục truyền thống cho con cháu mình tự hào về truyền thống đó, đoàn kết, ra sức thi đua phát triển kinh tế, văn hóa xã hội, ổn định trật tự tại địa phương để xứng đáng với những truyền thống mà các cụ đi trước đã làm được.
Hiện nay, Phiêng Chỉ có 46 hộ dân. Những năm qua, thôn tích cực vận động bà con mạnh dạn sử dụng các loại giống mới có giá trị kinh tế cao, đầu tư phân bón cho cây trồng, tăng thu nhập, xóa nghèo. Ngoài sản xuất nông nghiệp, nhiều hộ còn tích cực đi các chợ buôn bán, chăn nuôi gia súc; mở cơ sở sản xuất gạch xi măng; máy khai thác cát, sỏi phục vụ xây dựng… do đó, đời sống của người dân ngày càng được cải thiện, nhiều hộ mua sắm được xe ô tô phục vụ việc đi lại, sản xuất và buôn bán. Số hộ nghèo giảm xuống đến hết năm 2014 còn 4 hộ.
Phiêng Chỉ có khoảng 50% số hộ là cán bộ công chức, năm nào thôn cũng có số hộ đạt gia đình văn hoá từ 90% trở lên. Nhiều hộ đạt gia đình hiếu học do có phong trào học tập. Hiện nay, thôn có nhiều em đang theo học các lớp Trung cấp chuyên nghiệp, cao đẳng, đại học, nhiều con em của thôn đã trở thành cán bộ công chức nhà nước. Chi hội khuyến học của thôn hoạt động hiệu quả, việc gây quỹ khuyến học luôn được người dân nhiệt tình tham gia. Riêng tết Ất Mùi vừa qua, thôn đã vận động gây quỹ được hơn 20 triệu đồng… Phiêng Chỉ đang ngày càng có sự chuyển mình toàn diện. Đường làng, ngõ xóm được bê tông hóa, nối liền các khu vực thôn xóm, tạo thuận lợi phát triển kinh tế theo hướng bền vững. Bên cạnh đó, thôn còn chú trọng công tác phát triển đảng viên, đến nay, chi bộ đã phát triển được 11 đảng viên. Đội ngũ đảng viên luôn thực hiện có trách nhiệm là vai trò hạt nhân trong việc lãnh đạo, gương mẫu đi đầu trong thực hiện các hoạt động trong thôn. Đồng chí Hoàng Thị Thiêm – Bí thư đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Thượng Giáo cho biết: Phát huy truyền thống là đơn vị anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, đồng thời tiếp tục thực hiện chỉ thị số 03 của Bộ Chính trị về tiếp tục đẩy mạnh việc Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, thực hiện đề án xây dựng Nông thôn mới. Trong những năm tới Đảng bộ xã cũng như Chính quyền địa phương tiếp tục chỉ đạo các thôn trong toàn xã nói chung và thôn Phiêng Chì nói riêng sẽ phát huy những kết quả đã đạt được, tích cực đoàn kết thi đua lao động sản xuất, phát triển các ngành nghề, dịch vụ để tăng thu nhập cải thiện đời sống đóng góp vào sự phát triển chung của xã nhà nói riêng và của huyện nhà nói chung.
Những ngày này đến Phiêng Chỉ càng cảm nhận được sự náo nức khi địa phương đang chuẩn bị kỷ niệm 70 năm thành lập chính quyền cách mạng cấp huyện đầu tiên. Ở một vùng quê cách mạng, không chỉ trên lĩnh vực kinh tế mà còn được thể hiện trên các mặt văn hoá xã hội, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Chất lượng cuộc sống ngày một được nâng lên, những ngôi nhà gỗ lợp ngói dần được thay thế băng những ngôi nhà cao tầng khang trang khẳng định vùng đất giàu truyền thống cách mạng này đang trên đà đổi mới.
